Nieuws

De werkloosheid in ons land daalt, maar het aantal bijstandsgerechtigden groeit. Het blijkt in de praktijk zeer moeilijk om burgers die in de bijstand terecht zijn gekomen, weer op eigen benen te laten staan. Diverse gemeenten denken out of the box en willen experimenteren met een basisinkomen. Ze lopen echter aan tegen beperkende wettelijke kaders. (Tijdelijk) experimenteren met het basisinkomen is als balanceren op een slap koord tussen idee en wet en het is maar de vraag of daar verandering in komt.

Wat wordt bedoeld met ‘basisinkomen’?

Een basisinkomen is een vast, maandelijks inkomen dat je van de overheid ontvangt om (net) in je levensonderhoud te voorzien en een ‘menswaardig bestaan’ te leiden. In tegenstelling tot andere uitkeringen en toeslagen is het basisinkomen een soort ‘loon’ waar je niets voor hoeft te doen. Zo heb je geen werk- of sollicitatieverplichtingen. Volgens de Vereniging Basisinkomen is het basisinkomen een individueel recht voor ieder mens en onafhankelijk van een inkomens- of vermogenstoets.

Word je met een basisinkomen actiever?

Als we een les uit al die jaren bijstand kunnen trekken, dan is het wel dat allerlei voorwaarden, straffen en/of beloningen stellen geen efficiënte manier is gebleken om mensen uit de bijstand naar zelfstandigheid te krijgen. Kan dat met een basisinkomen dan wel?

De gedachte erachter is dat financiële basiszekerheid ervoor zorgt dat mensen creatiever met hun tijd en energie omspringen. Je bent in ieder geval flink minder tijd kwijt aan het aanvragen van tal van toeslagen en regelingen voor financiële steun en de bijbehorende administratie. Je bent als mens vrijer in jouw keuze om jouw tijd in te vullen. Wil je je als vrijwilliger of mantelzorger inzetten? Wil je parttime of fulltime werken, zodat je extra geld bovenop jouw basisinkomen verwerft? Alles kan. Je bent vrij te doen en laten wat je wilt en bent zeker dat het basisinkomen elke maand weer binnenkomt. Het idee van een basisinkomen is aantrekkelijk omdat het hoop geeft op een sociale(re) maatschappij.

Gratis geld?

Het is natuurlijk wel wat om als overheid over na te denken. Mensen ‘gratis’ geld geven en hopen dat het dan allemaal op rolletjes loopt? In september 2016 besloot het Kabinet dat een groep van 25 gemeenten, waaronder Groningen, Tilburg, Utrecht en Wageningen, mag experimenteren met de regels in de bijstand. Dat blijkt in de praktijk echter nog niet zo gemakkelijk. Er worden strenge voorwaarden opgelegd waaraan de experimenten moeten voldoen.

Gemeente Terneuzen probeerde enkele van die voorwaarden te omzeilen met een eigen initiatief om 20 bijstandsgerechtigden 2 jaar lang geen bijstand meer uit te betalen, maar een maandelijkse gift van 993 euro te geven. Terneuzen dacht Den Haag te slim af te zijn door aan het basisinkomen (‘gift’) toch een aantal voorwaarden te koppelen* en als gemeente het recht te hebben om een gift uit eigen vermogen te schenken. Het ministerie van Sociale Zaken was even uit het veld geslagen door de creativiteit van de Zeeuwse wethouder Liefting, maar heeft hem nu toch teruggefloten. Het plan zou in strijd zijn met de Participatiewet, waarin het fundamenteel recht op bijstand wordt aangehaald. Het verstrekken van een basisinkomen (of ‘gift’) waaraan geen tegenprestaties zijn verbonden, gaat in tegen de verplichting van gemeenten om juist wel tegenprestaties te eisen als ze een uitkering verstrekken. Liefting laat aan de NOS weten dat hij niet opgeeft. To be continued, zeg maar…

Een basisinkomen voor gehandicapten en chronisch zieken?

Het is duidelijk dat er nog heel wat dient te gebeuren voordat een onvoorwaardelijk basisinkomen voor iedereen, arm of rijk, ziek/gehandicapt of niet, jong of oud, er echt zal komen. Maar wat als de horizon verkleind wordt en er eerst eens een basisinkomen voor chronisch zieken en gehandicapten zou worden ingesteld? SupportBeurs-columnist Roger van der Werff opperde het idee vorig jaar al eens.

Zou je dat minder stress en onzekerheid, minder gedoe met administratie en toeslagen aanvragen opleveren? Krijg je dan meer tijd om jouw leven de invulling te geven die jij wenst, meer tijd voor sociale participatie? Zou jouw leven er op vooruitgaan, als je er zeker van bent dat je met een basisinkomen net(jes) rond zou komen? Laat het weten in een reactie.

* De deelnemers moeten bijstandsgerechtigd zijn op grond van de Participatiewet, afzien van dat recht op bijstand, minimaal 3 jaar een uitkering hebben, geen andere inkomsten of schulden hebben en woonachtig zijn in 1 van de 2 wijken die de gemeente Terneuzen voor het experiment had geselecteerd.