Hulp geboden! De toekomst van de mantelzorg
Hoewel het kabinet de mantelzorg als onvervangbaar bestempelt, lopen veel Nederlanders niet erg warm voor het idee dat ze meer onbetaalde zorg en hulp moeten verlenen aan familie en vrienden. Dit blijkt uit het Rapport ‘Hulp Geboden’ van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), dat onlangs werd gepresenteerd.
Toekomstagenda van de informele en mantelzorg
Op 16 september zei Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Martin van Rijn, nog dat mantelzorg onmisbaar is omdat het ‘de kwaliteit van leven van cliënten verbetert en de professionele zorgverlening op een unieke manier aanvult’. Hij zei dat naar aanleiding van de in ontvangst name van de ‘Toekomstagenda van de Informele Zorg’, die tot doel heeft de onderlinge betrokkenheid in de samenleving te vergroten.
De doelstellingen en oplossingen die hierin aangehaald worden om de mantelzorg te verbeteren en ‘haalbaarder’ te maken, komen als geroepen. Want uit het rapport ‘Hulp Geboden’ van de SCP blijkt dat veel Nederlanders niet meer staan te trappelen om mantelzorg te verlenen.
Vrees voor overbelasting bij mantelzorgers
In ons land zijn er niet minder dan 3,5 miljoen mensen die mantelzorg verlenen, waarvan 1,1 miljoen langdurig en intensief. Daarbij komen nog eens 450.000 tot 1,5 miljoen zorgvrijwilligers. Kortom: informele zorg leeft in Nederlanders. Maar dat wil niet zeggen dat iedereen mantelzorg kan en wil geven.
Nu in Nederland met de komst van de zogeheten ‘Participatiemaatschappij’ steeds meer verwacht wordt van burgers, ook op het vlak van de zorg, is de vraag in hoeverre dit strookt met de realiteit. Het is duidelijk dat Nederlanders graag mensen uit hun familie en netwerk (buren, vrienden…) de nodige hulp, zorg en ondersteuning bieden. Maar zij lopen daarbij nu al vaak tegen grenzen aan. Overbelasting lonkt wanneer te lang intensieve hulp verstrekt moet worden. Zeker als de mantelzorger er (zo goed als helemaal) alleen voor staat.
Verkenning naar mogelijkheden en grenzen van mantelzorg
Het SCP voerde een verkennend onderzoek uit bij mantelzorgers, vrijwilligers en professionals en peilde naar hun ervaringen. Hieruit komt naar voren dat mantelzorgers uiteenlopende taken leveren: van emotionele ondersteuning en diverse hand- en spandiensten tot persoonlijke verzorging en verpleging. Mantelzorgers vinden het mooi dat ze hun naasten helpen, maar het kan voor hen ook enorm belastend zijn. Niet alleen qua tijdsbesteding maar zeker ook emotioneel. Vooral wanneer ze hun mantelzorg moeten combineren met werk of school, kan mantelzorg moeilijk vol te houden zijn.
Kansen door ondersteuning, waardering, erkenning en begeleiding van mantelzorg
Goede regelingen voor werkende mantelzorgers, zoals flexibele werktijden en verlofregelingen zonder dat ze er financieel flink op achteruitgaan, en extra begrip en aandacht van werkgevers en collega’s maken het makkelijker om mantelzorg vol te houden. Hetzelfde geldt voor jonge mantelzorgers, zoals scholieren die naast hun schoolwerk de zorg voor een ouder of ander gezinslid moeten dragen.
Het SCP ziet ook respijtzorg, zoals dagopvang, als een belangrijke bron van ondersteuning en verlichting voor mantelzorgers. Essentieel is ook scholing, zodat mantelzorgers meer over de nodige vaardigheden en kennis beschikken om aan mantelzorg te doen. Maar scholing is ook belangrijk voor de professionals, zodat hij/zij beter met mantelzorgers omgaat.
Met de komende veranderingen in de zorg, zal meer verantwoordelijkheid op het bord van de mantelzorger en vrijwilliger terechtkomen. Het is dan zeker belangrijk dat er een goede samenwerking / communicatie komt met de professionele zorgverlening. Zo kunnen eventuele problemen tijdig ondervangen worden. Mensen die in hun omgeving geen beroep op mantelzorg kunnen doen, moeten voldoende ondersteuning (blijven) krijgen van professionals en vrijwilligers.
Meer informatie:
Het rapport ‘Hulp Geboden’ van het SCP is te downloaden of te bestellen via SCP.nl/Publicaties onder de titel ‘Hulp geboden’.
