Nieuws

Hersenaandoeningen zijn er in soorten en maten – en toch zijn er ook veel overeenkomsten. Hoogleraar psychiatrie Iris Sommer schreef het boek ‘Haperende Hersenen’ over de overeenkomsten tussen hersenaandoeningen.

Het boek heeft de nodige media-aandacht gekregen. Zo stond er eind augustus een interview met haar in de Volkskrant en besteedde De Wereld Draait Door op 29 september aandacht aan haar boek. Bovendien was zij half oktober één van de sprekers op de Publieksdag van de Hersenstichting.

Breed scala hersenaandoeningen

Onder de noemer ‘hersenaandoening’ valt een heel scala met zeer uiteenlopende symptomen. Bijna iedereen krijgt ergens in zijn of haar leven met een hersenaandoening te maken: ofwel door eigen ervaring, ofwel doordat iemand in de omgeving een beperking in de vorm van een hersenaandoening heeft.

Sommer gaat in haar boek in op een aantal zeer verschillende aandoeningen, te weten de ziekte van Parkinson, bipolaire stoornissen, multiple sclerosis (MS), de ziekte van Alzheimer, het syndroom van Gilles de la Tourette, schizofrenie, de ziekte van Huntington, niet-aangeboren hersenletsel en dwangstoornissen. Hoe een hersenaandoening ontstaat, hangt samen met veel verschillende factoren en is voor iedere aandoening weer anders. Toch blijken er ook overeenkomsten te zijn in de ‘haperingen’ in de hersenen die aan de basis liggen van de diverse aandoeningen.

Kneedbare hersenen

Een interessant gegeven uit recent onderzoek is dat onze hersenen tot op zekere hoogte ‘kneedbaar’ zijn. In dit kader komt de term ‘neurale plasticiteit’ in beeld, dat wil zeggen de mate waarin onze hersenen veranderen door wat we ervaren en leren. Het is precies dit aanpassingsvermogen dat ingezet kan worden om hersenaandoeningen te behandelen.

Onderzoek bevestigt dat beweging daarbij een belangrijke rol speelt. ‘Bewegen is goed voor de hersenen’ was tijdens de Publieksdag van de Hersenstichting dan ook de kern van het betoog van Erik Scherder, hoogleraar neuropsychologie en bewegingswetenschappen.

Kom uit die luie stoel!

Bewegen, zo vertelt Scherder, heeft een positieve invloed op de uitvoerende taken van onze hersenen. Hierbij valt te denken aan organiseren en plannen, omgaan met impulsen en emoties en initiatief nemen. Hoe langer en beter onze hersenen deze taken verrichten, hoe langer we zelfstandig kunnen functioneren. Dit maakt het ook zo belangrijk dat verenigingen (meer) toegankelijk zijn.

Dagelijks ten minste een half uur bewegen draagt hier in belangrijke mate aan bij: een leefstijl met voldoende beweging kan de risico’s op bijvoorbeeld dementie verlagen. Een abonnement bij de sportschool is niet noodzakelijk: een stevige wandeling of fietstocht voldoen ook.

Onbegrip en taboesfeer

Rondom hersenaandoeningen bestaat veel onduidelijkheid en onbegrip. Als het gaat om psychiatrische aandoeningen is er zelfs sprake van een taboe. Het waren ook juist het onbegrip en de taboesfeer die Sommer aanzetten tot het schrijven van haar boek:
“In dit boek wil ik mensen met een hersenaandoening een gezicht en een stem geven; hun verhaal laten horen en hun aandoening toelichten. Voor hen wil ik de symptomen zo concreet mogelijk beschrijven en uitleggen, zodat ze invoelbaar en begrijpelijk worden.”