Nieuws

De banenafspraak uit de Participatiewet krijgt steeds meer kritiek. Enkele maanden geleden openden werkgeversorganisaties nog de aanval vanwege de bureaucratie en het beperkte aanbod van ‘werkfitte’ mensen die onder de Participatiewet vallen. Recent waarschuwde ook een verzekeringsmakelaar dat het aanbod arbeidsgehandicapten te gering is. Tot slot kruipen nu ook   werkgevers vanuit de overheid in de pen en bekritiseren het ‘onevenwichtig’ aantal banen dat ze moeten creëren.

Gezocht: arbeidsgehandicapten

De Wet Banenafspraak stelt dat er tegen 2026 in totaal 125.000 (nieuwe) banen voor mensen met een arbeidsbeperking bijgekomen moeten zijn; 100.000 in het bedrijfsleven en 25.000 bij de overheden. Verzekeringsmakelaar Aon analyseerde het doelgroepenregister, waarin wordt bijgehouden hoeveel personen onder de Banenafspraak vallen. Uit de analyse blijkt dat het register sinds eind 2015 snel slinkt. Eind 2016 telde het doelgroepenregister al 60.000 minder arbeidsgehandicapten dan eind 2015. Aon schat dat eind 2018 alle mensen uit het register een baan hebben. Dat lijkt positief nieuws, maar is het eigenlijk niet. Er zijn simpelweg te weinig arbeidsgehandicapten die binnen de Participatiewet vallen. “In de praktijk betekent dit dat werkgevers onmogelijk aan de afspraken kunnen voldoen, omdat er paradoxaal genoeg te weinig arbeidsbeperkten zijn”, stelt Aon in een brief aan demissionair staatssecretaris van Sociale Zaken, Jetta Klijnsma.

Reden voor het tekort is vooral dat de groep Wajongeren snel slinkt. Niet omdat er nu veel minder arbeidsgehandicapten zijn, maar omdat er door een grootschalige herkeuring tussen 2015 en 2017 steeds minder ‘Wajongeren’ overblijven. Sinds de start van de herkeuring krimpt het doelgroepenregister met gemiddeld 5 procent per kwartaal! Aon voorziet dat de daling zich door natuurlijk verloop ook na de herkeuring verder doorzet. Aon wil daarom dat de banenafspraak en de Quotumwet opnieuw bekeken worden.

Overheid: banenafspraak uit Participatiewet is oneerlijk

Ook vanuit de werkgevers aan overheidskant komt kritiek op de banenafspraak voor gehandicapten. Het Verbond van Sectorwerkgevers Overheid (VSO) schrijft aan informateur Zalm dat het oneerlijk is dat werkgevers bij gemeenten, provincies, ministeries, waterschappen, politie en het onderwijs verhoudingsgewijs meer banen moeten scheppen dan bedrijven. Terwijl acht keer zoveel mensen in het bedrijfsleven werken, moeten ze in vergelijking met de overheid ‘maar’ vier keer zoveel banen creëren voor arbeidsgehandicapten. Bovendien krijgt de overheid maar tot 2024 de tijd, terwijl de deadline voor het bedrijfsleven 2026 is. Ook vinden overheidswerkgevers dat de strikte scheiding tussen markt en overheid niet correct is, omdat de overheid afgelopen jaren interne diensten zoals catering en groenvoorziening vaak uitbesteedt aan bedrijven. Ze argumenteren dat precies hier veel arbeidsgehandicapten aan de slag kunnen, maar dat deze nu niet meer ‘meetellen’ in het saldo van de overheid bij de banenafspraak. VSO wil daarom dat er één gezamenlijk doel voor overheid en bedrijfsleven komt: 125.000 banen voor de ‘BV Nederland’.

Activering quotum dichtbij

De overheidswerkgevers zien niets in het verplichte quotum, dat Klijnsma wil opleggen als ze hun banenafspraak niet halen. Dat laatste is reëel want in tegenstelling tot het reguliere bedrijfsleven, ligt de overheid achter op schema: slechts 3.597 van de beoogde 6.500 banen zijn gerealiseerd. “Het aantal banen voor mensen met een arbeidsbeperking bij de overheid is zelfs afgenomen; buitengewoon teleurstellend”, reageerde Cedris-voorzitter Cohen.
De provincies, die met de helft van het aantal gerealiseerde banen (173 van 340) momenteel koploper zijn in het creëren van garantiebanen, zijn teleurgesteld dat Klijnsma de procedure voor activering van de Quotumwet opstart. Ook Klijnsma weet dat de provincies goed bezig zijn, maar vindt dat ze ‘iets moet doen’ aan de tegenvallende resultaten binnen de andere overheidssectoren. “Eind dit jaar is er weer een meetmoment. Als een inhaalslag heeft plaatsgevonden en de banen op orde zijn, kunnen we het quotumpad wellicht weer afsluiten. De Belastingdienst gaat pas in 2019 innen over 2018*. Er is dus nog ruimte voor inhaalslagen”, aldus de demissionair staatssecretaris.

Ondernemersorganisaties twijfelen of de Quotumwet écht tot meer banen leidt: “Deze negatieve prikkel draagt niet bij aan extra banen. De aandacht moet juist uitgaan naar het oplossen van problemen in de uitvoering, niet naar het opleggen van sancties”. Klijnsma heeft al enkele wijzigingen doorgevoerd (bijvoorbeeld dat jongeren van het speciaal onderwijs zonder extra keuring in het doelgroepenregister opgenomen worden), maar een verdere terugdringing van de rompslomp is gewenst om de doelstelling van de banenafspraak te halen.

* In de Quotumwet is afgesproken dat bedrijven en organisaties met meer dan 25 werknemers per niet-ingevulde werkplek een boete van 5.000 euro opgelegd krijgen.