Nieuws

In 2014 waren er ruim 4 miljoen volwassen Nederlanders die mantelzorg verleenden en dat aantal blijft stijgen. Mezzo, de landelijke vereniging voor mantelzorgers, pleit voor meer erkenning en vertrouwen voor mantelzorgers. Zij voelen zich namelijk vaak tegengewerkt door instanties.

Steeds meer mantelzorg en mantelzorgers

Steeds meer mensen krijgen mantelzorg. Dat is niet verbazingwekkend, aangezien het overheidsbeleid gericht is op langer thuis wonen en eerdere bezuinigingsrondes het moeilijker hebben gemaakt om professionele hulp in te schakelen. Onderzoek van I&O Research toont aan dat 41 procent van de hulpbehoevende Nederlanders hulp krijgt van een naaste; in 2015 was dat nog 32 procent. De stijging wordt vooral verklaard door het hogere aantal incidentele en regelmatige mantelzorg. De intensieve mantelzorg* is in 2016 juist iets afgenomen in vergelijking met 2015.

Er zijn ook steeds meer Nederlanders die mantelzorg zijn. In 2016 verleent bijna 86 procent van de Nederlanders, die van dichtbij te maken hebben met iemand die ondersteuning nodig heeft, mantelzorg. Een jaar eerder was dat nog 80 procent.

Intensieve mantelzorg is zware belasting

I&O Research vindt dat mantelzorgers hun taken beter aankunnen dan in 2014. Zo zegt 55 procent van de ondervraagde mantelzorgers geen ondersteuning nodig te hebben, in 2014 lag dit percentrage nog op 45 procent. Onderzoeker Rachel Beerepoot concludeert dat het er op lijkt dat mantelzorgtaken door meer mensen worden gedaan, zodat de belasting wat gespreid wordt. Ook een verandering van mindset, in de zin dat mantelzorgers het steeds vanzelfsprekender vinden dat ze mantelzorg verlenen, kan volgens haar een verklaring zijn.

Dit doet echter niets af aan het feit dat de belasting zeer zwaar kan zijn voor wie als mantelzorger langdurig en/of intensief zorg draagt voor een naaste. Uit onderzoek van Mezzo en het MAX-programma Hallo Nederland blijkt dat bijna 12 procent van de 1.394 ondervraagde mantelzorgers het mantelzorgen als zeer zwaar beschouwt.
Onderzoek van I&O Research in opdracht van de Leidse Vereniging Van Mantelzorgers (maart 2017) komt zelfs op een nog hoger percentage uit: 27 procent van alle ondervraagde mantelzorgers vindt de zorg teveel of niet vol te houden. Zwaarbelaste mantelzorgers beoordelen de kwaliteit van hun leven met een 4,7. Mantelzorgen is voor hen niet alleen fysiek maar ook mentaal zwaar. Het gaat niet alleen om alle zorgtaken die ze op hun schouders nemen, maar ook om het omgaan met de ziekte van hun naaste, de uitzichtloosheid van de situatie en het zich alleen voelen.

Mantelzorgers lopen tegen problemen aan

Mantelzorgers lopen (te) vaak tegen problemen aan, zo constateerden Mezzo en Hallo Nederland recentelijk. Zo ervaart 23 procent tegenwerking van instanties en gemeenten op het gebied van wonen, bijvoorbeeld bij het aanvragen voor woningaanpassingen of bij het realiseren van een mantelzorgwoning. Daarnaast zegt bijna één op de drie mantelzorgers het gevoel te hebben er als mantelzorger alleen voor te staan en geen mogelijkheid te hebben om de zorg tijdelijk aan een ander over te dragen.

Maar liefst 38 procent van de ondervraagde mantelzorgers noemt bureaucratie en regeldruk als een probleem. Gemiddeld is een mantelzorger drie uur per week bezig met het invullen van formulieren en het regelen van andere zaken. Volgens Liesbeth Hoogendijk, directeur Mezzo, komt dit vooral omdat overheid en instanties mantelzorgers te zeer wantrouwen. “Bij elke aanvraag van middelen of zorgovereenkomst moet een mantelzorger veel formulieren invullen en verantwoording afleggen. Betaling voor zorg via een pgb aan een mantelzorger wordt al heel moeilijk gemaakt”. Zeker wie als mantelzorger vraagt om voor de verleende zorg betaald te worden uit het pgb, krijgt al snel met een kritisch oog van de instanties te maken.

Volgens Hoogendijk moet dit ‘geïnstitutionaliseerde wantrouwen’ snel plaats maken voor ‘vertrouwen tot het tegendeel bewezen is’. Mantelzorgers bewijzen onze maatschappij namelijk een grote dienst door vrijwillig voor naasten te zorgen. Als mantelzorgers er het bijltje bij neer zouden gooien, zou dat een enorme ontwrichting voor onze participatiemaatschappij betekenen. Hoogendijk noemt het in haar opiniestuk op het FD dan ook hoog tijd dat “de overheid een dikke streep zet tussen wat je als overheid op professioneel gebied wilt regelen en wat mensen uit zichzelf voor elkaar willen doen. Er is een trend aan het ontstaan dat mantelzorgers worden beoordeeld als halve professionals die je niet hoeft te betalen”.

Eén loket en mantelzorgmakelaar

Eén van de grote frustraties waarmee mantelzorgers al jaren kampen, is het regelen van alle praktische en administratieve zaken. Niet alleen vanwege al het papierwerk, maar ook omdat het voor mantelzorgers niet altijd even gemakkelijk is om te weten te komen wat mogelijk is en welke voorzieningen en organisaties er bestaan. Je raakt al snel de weg kwijt in regels en aanvraagformulieren voor WMO, Wet Langdurige Zorg (Wlz) en de Zorgverzekeringswet.

Daarom pleit Mezzo voor het creëren van één loket, waar mantelzorgers met hun vragen terecht kunnen. Vragen zoals: ‘Wat is het gevolg voor mijn pensioen, als ik minder ga werken om mantelzorg te kunnen verlenen?’ of ‘Als ik intrek bij mijn hulpbehoevende moeder, loop ik dan risico om door de woningcorporatie uit huis gezet te worden als mijn moeder overlijdt?’. Achter dit loket zit een professional, die voor hen kan uitzoeken welke mogelijkheden er zijn en die vervolgens ook de aanvragen doet. Deze professional zou bijvoorbeeld een mantelzorgmakelaar kunnen zijn. Veel zorgverzekeraars vergoeden een dergelijke makelaar al via het aanvullend pakket en verschillende gemeenten hebben al mantelzorgmakelaars in dienst.

* Intensieve mantelzorg: meer dan acht uur per week. Zorg varieert van huishoudelijke hulp, bieden van vervoer en administratieve zaken tot verpleegkundige hulp, persoonlijke verzorging en psychische ondersteuning.