Nieuws

In een écht inclusieve maatschappij hebben óók mensen met een arbeidsbeperking een baan die voor hen geschikt is. Dat is het ideaal. De invoering van de Participatiewet en het geleidelijk verdwijnen van de sociale werkplaatsen hebben als doel om meer arbeidsgehandicapten, die kunnen en willen werken, aan een reguliere baan te helpen. Maar in de praktijk blijkt juist het tegenovergestelde. Dat komt naar voren uit een tussenrapportage[i] van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), die onlangs is verschenen.

Participatiewet: meer mensen met een arbeidsbeperking aan het werk

Ruim de helft van de mensen met een beperking heeft geen werk. Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Tamara van Ark, wilde dat meer dan 200.000 mensen met een beperking aan het werk konden en stelde een plan voor om het werkgevers veel interessanter te maken om mensen met een arbeidsbeperking aan te nemen. Ze zouden alleen maar betalen voor wat iemand met een arbeidsbeperking daadwerkelijk produceert; dat kan dus evengoed een bedrag onder het minimumloon zijn. Voor de arbeidsgehandicapte zelf zou een uitkering het loon dan verder tot het minimumloon aanvullen. In het plan van Van Ark zou loondispensatie ook voor mensen met een bijstandsuitkering gelden.

Er kwam een stortvloed aan kritiek op het plan, omdat een deel van de arbeidsgehandicapten er financieel op achteruit zou gaan. Het College voor de Rechten van de Mens beoordeelde het plan bovendien als discriminatie, omdat er andere regels zouden gaan gelden voor arbeidsgehandicapten ten opzichte van hun collega’s. De regeringspartijen hebben inmiddels geconcludeerd dat het plan niet uitvoerbaar is en hebben er een streep door getrokken. De huidige regels rond de loonkostensubsidies aan arbeidsgehandicapten blijven dus gelden.

Rest de vraag hoe meer mensen met een arbeidshandicap aan het werk kunnen. Het is ook meer een kwestie van kunnen dan van willen, want willen werken, dat doen we wel. Maar hoe mooi de ideeën van de Participatiewet ook, de praktijk blijkt anders. Jouw kansen op een baan zijn namelijk flink afgenomen, zo blijkt ook uit een analyse van het SCP. En dan is het toch dubbel wrang dat je al sinds het begin van dit jaar in je (Wajong) uitkering gekort wordt ‘omdat je in principe kunt werken’, maar er geen baan voor je te vinden is.

SCP: minder kans op duurzaam werk

Het SCP bekeek hoe het de mensen met een arbeidsbeperking die vóór 2014 een Wsw-indicatie (Wet sociale werkvoorziening) zouden krijgen maar nu onder de Participatiewet vallen (omdat hen de toegang tot de sociale werkplaatsen is ontzegd), vergaat. Niet goed, zo blijkt. Want terwijl zo’n 50 procent in het ‘oude’ systeem een kans had op een baan, is dat in de ‘nieuwe’ situatie gedaald tot 30 procent. Bovendien zijn de banen die er nu zijn, veel minder duurzaam van aard; het gaat veelal om tijdelijke / korte contracten of om loon dat met een uitkering aangevuld wordt. In de oude situatie had 65 tot 77 procent van de banen een duur van minimaal één jaar; tegenwoordig is dat nog slechts 51 procent.

Kortom: de afhankelijkheid van mensen met een arbeidsbeperking is toegenomen, terwijl het tegenovergestelde juist beoogd werd met de Participatiewet.

Ook wrang is het dat overheidsinstellingen er keer op keer niet in slagen om hun verplichtingen met betrekking tot de banenafspraak na te komen. Vorig jaar werden nog geen 6.500 van de beoogde 10.000 banen gerealiseerd. Overheid en gemeenten moeten aan de slag!

[i] Dit onderzoek betreft een tussenrapportage. Onderwerp zijn de mensen die eind 2014 op de wachtlijst stonden voor een baan in de sociale werkvoorziening, maar die sinds 1 januari 2015 onder de Participatiewet vallen. In het eindrapport van de eindevaluatie Participatiewet, dat eind 2019 zal verschijnen, zullen de cijfers geactualiseerd worden en zal ook ingegaan worden op de andere doelgroepen van de Participatiewet, zoals Wajongers, klassieke bijstandsgerechtigden en nuggers (niet-uitkeringsgerechtigden).