Nieuws

Vanaf januari 2019 ben je als zorgvrager zeker dat je nooit meer dan 17,50 eigen bijdrage betaalt voor de zorg en ondersteuning die je van jouw gemeente in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) ontvangt. Sinds de invoering van het Wmo-abonnement per Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) is de hoogte van je eigen bijdrage voor Wmo-maatwerkvoorzieningen namelijk losgekoppeld van je inkomen en de hoeveelheid zorg die je nodig hebt. Deze AMvB loopt voor op de eigenlijke wetswijziging, waarmee vanaf 2020 een inkomensonafhankelijke eigen bijdrage van maximaal 19 euro zal gelden voor Wmo-maatwerkvoorzieningen en (een deel van de) algemene voorzieningen.

De gemeenten zelf waren vanaf het begin zeer kritisch over het Wmo-abonnement, ze vreesden dat het aantal Wmo-aanvragen fors zou gaan stijgen en dit dan gevolgen heeft voor het Wmo-budget. Die vrees lijkt, na een evaluatie van de eerste drie maanden van 2019, terecht.

Stijging Wmo-aanvragen door invoering Wmo-abonnement

Sinds de invoering van het abonnementstarief zien verschillende gemeenten hun Wmo-aanvragen en daarmee ook hun Wmo-uitgaven flink oplopen.

De gemeente Kampen verwacht bijvoorbeeld op basis van een scherpe analyse van het eerste kwartaal, dat dit jaar twintig procent meer inwoners een maatwerkvoorziening zullen aanvragen dan vorig jaar. Dit betekent dat de gemeente maar liefst 1 miljoen euro tekort zal komen op haar Wmo-budget 2019. Daarin is het bedrag (zo’n 372.000 euro) dat de overheid aan Kampen ter beschikking heeft gesteld als compensatie voor de inkomstenderving van de eigen bijdragen en de aanzuigende werking van het Wmo-abonnement, al verrekend. Het grootste deel van de stijging van de Wmo-aanvragen komt duidelijk door het Wmo-abonnement; veel inwoners geven dit ook expliciet als reden aan wanneer ze bij de gemeente aankloppen. Maar daarnaast spelen ook de vergrijzing en het feit dat inwoners gestimuleerd worden om langer thuis te blijven wonen, een rol in de toename van de aanvragen.

Ook de Drechtsteden zien in de eerste drie maanden van 2019 een toename van het aantal Wmo-aanvragen met 8,5 procent. Ook hier wijt men de stijging door de komst van het Wmo-abonnement. Verder ziet men in de Drechtsteden ook een stijging van het aantal jongeren met jeugdhulp. De gemeenten hebben in hun begrotingen te weinig rekening (kunnen) houden met de fors stijgende kosten. De Drechtsteden verwachten dat de kosten voor Wmo, jeugdhulp én de Participatiewet in 2020 met maar liefst 12 miljoen zullen stijgen. En als er niets aan het beleid verandert, zal er drie jaar later, in 2023, zelfs 25 miljoen extra geld nodig zijn.

Bezuinigen tegen oplopende kosten

De kosten voor de Wmo-voorzieningen in Oosterhout vielen vorig jaar al 2,7 miljoen euro hoger uit dan was begroot. Om een dergelijk scenario dit jaar te vermijden, verhoogt de gemeente het Wmo-budget met 1,5 miljoen euro en wordt er bezuinigd. Zo krijgen inwoners geen geld (‘mantelzorgvergoeding’) meer krijgen om onder hun mantelzorgers te verdelen (was maximaal 200 euro per jaar), maar zullen er inhoudelijke (netwerk)activiteiten voor mantelzorgers georganiseerd worden. Dit moet een besparing van 150.000 euro opleveren. Ook wordt de hulp bij de huishouding vanaf 2020 anders aanbesteden, door niet meer met een groot aantal zorgaanbieders maar slechts met vier of zes aanbieders met lokale kennis samen te werken. Voorts wil Oosterhout de oplopende kosten verder tegengaan door vanaf 2020 met een scootmobielpool te werken, waar nieuwe gebruikers van (standaard) scootmobielen hun scootmobiel (per dag) kunnen lenen. Nog voor de zomer zal de gemeenteraad van Oosterhout zich over deze bezuinigingsvoorstellen buigen.

Extra geld?

Minister De Jonge heeft in een Kamerdebat begin april gezegd dat hij het niet zo erg vindt als nu meer mensen een Wmo-aanvraag indienen. “Eén van de redenen om over te gaan tot dat abonnementstarief is nou juist dat de huidige eigenbijdragesystematiek voor bijvoorbeeld lage middeninkomens ook een reden is om er dan maar van af te zien. Dat er wat meer mensen gebruik van maken vind ik niet zo erg.”

Als de regeling echt uit de pas loopt, kan er mogelijk wel extra geld bij. Of dit het geval is, zal een landelijke monitor, die de effecten van het Wmo-abonnementstarief in kaart brengt, moeten uitwijzen. Maar sommige gemeenten zeggen dat die monitor niet alle aspecten meeneemt en stellen ook vraagtekens bij de manier waarop de compensatie voor de inkomstenderving wordt berekend. Ze denken dan ook dat de compensatie altijd te kort zal schieten.

De eerste editie van de monitor wordt in september of oktober verwacht. Dan zal er echt een kwalitatief beeld ontstaan van de ontwikkelingen sinds de invoering van het Wmo-abonnement begin dit jaar. In september 2020 zullen de resultaten van het kwantitatieve onderzoek over geheel 2019 bekendgemaakt worden.