Vanaf volgend jaar: WMO-abonnement
In het regeerakkoord van het kabinet was er al sprake van: een landelijk abonnementstarief voor de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Op 1 juni jongstleden maakte het ministerie van VWS de concrete plannen voor de invoering van een dergelijk WMO-abonnement bekend. Hiermee kunnen mensen die veel zorg en ondersteuning nodig hebben, flink besparen. Het WMO-abonnement wordt als een tijdelijke maatregel ingevoerd, in afwachting van een WMO-wetswijziging, die er op zijn vroegst in 2020 komt.
Stapeling van zorgkosten
Dat de kosten al snel hoog kunnen oplopen, wanneer je vanwege een handicap of aandoening verschillende soorten zorg en ondersteuning nodig hebt, hoeven we jou niet te vertellen. Je moet per voorziening een eigen bijdrage betalen en die is afhankelijk van de gemeente waar je woont, je inkomen / vermogen en de samenstelling van je huishouden. In 2016 kwam door onderzoek van Ieder(in) en Binnenlands Bestuur aan het licht dat mensen die zorg van de gemeente in het kader van de WMO nodig hebben, deze door de hoogte van de eigen bijdrage(n) toch gingen mijden. Met alle gevolgen van dien.
Betaalbare zorg
Het kabinet wil door de invoering van een abonnementstarief de zorg nu beter betaalbaar maken en de eigen WMO-bijdrage voor iedereen, in heel Nederland, gelijk maken. Vanaf 1 januari 2019 betaal je een vast bedrag aan eigen bijdrage (17,65 euro per vier weken) voor het gebruik van WMO-maatwerkvoorzieningen. De eigen bijdrage wordt door het WMO-abonnement dus losgekoppeld van de hoeveelheid zorg die je nodig hebt en je inkomen en vermogen. Wanneer je veel zorg en ondersteuning nodig hebt, kun je door dit WMO-abonnement wel tot enkele honderden euro’s per maand besparen.
Zeker voor mensen met een gemiddeld inkomen, die veel last ondervinden van de hoge eigen WMO-bijdragen, is dit erg goed nieuws. Maar ook mensen met een laag inkomen, die in de vorige regeling al gecompenseerd werden, gaan er met een WMO-abonnement niet op achteruit. Gemeenten behouden namelijk ook in 2019 de mogelijkheid om mensen uit de laagste inkomensgroepen niets aan eigen bijdrage te laten betalen. Ook meerpersoonshuishoudens met een eenverdiener onder de AOW-leeftijd, blijven vrijgesteld van eigen bijdragen.
Gevolgen van de invoering van een WMO-abonnement
Dat je als zorgvrager op voorhand 100 procent duidelijkheid hebt over wat je moet betalen en dus niet meer voor vervelende verrassingen komt te staan als je het resultaat van de ingewikkelde eigen bijdrage-berekeningen op de factuur ziet staan, is alleen maar goed. Maar er kleven ook neveneffecten aan.
Gemeenten zullen door de komst van een WMO-abonnement hun inkomsten gevoelig zien dalen. Het kabinet trekt 145 miljoen euro uit voor de gemeenten om de vereenvoudiging en verlaging van de eigen WMO-bijdragen op te vangen. Maar dat zal onvoldoende zijn om alle extra kosten op te vangen, berekende onder andere het Centraal Planbureau (CP) eerder al. Er zullen dus waarschijnlijk gemeenten zijn die het abonnementssysteem willen omzeilen. Aangezien het WMO-abonnement geldt voor WMO-maatwerkvoorzieningen en niet voor algemene voorziening, zullen gemeenten misschien proberen om de zorg en ondersteuning die jij nodig hebt, uit het assortiment ‘algemene voorziening’ te laten komen. Zelfs al heb je meer baat bij een maatwerkvoorziening. Deze (onterechte) verschuiving van maatwerk naar algemene voorzieningen kan voorkomen worden door begeleiding, dagbesteding en respijtzorg altijd onder het WMO-abonnement te laten vallen. Dan maakt het niet uit of een gemeente dit onder een algemene voorziening of maatwerk aanbiedt.
Een ander neveneffect, waarvoor al geruime tijd gewaarschuwd wordt, is dat de abonnementsregeling kan zorgen voor een stormloop op de voorzieningen. Omdat de eigen bijdrage nu is losgekoppeld van het inkomen en vermogen van een huishouden, zal het voor hoge inkomensgroepen ook veel aantrekkelijker worden om een beroep te doen op de gemeente, terwijl ze de zorg en ondersteuning eigenlijk zelf kunnen bekostigen (en dat nu al doen). En dat is ten nadele van de doelgroep waar de WMO zich juist op richt. Tweede Kamerlid Vera Bergman zei hier in november vorig jaar al over dat een goed keukentafelgesprek, nauwkeurige indicatiestelling en monitoring erg belangrijk zullen zijn om ‘misbruik’ tegen te gaan. Juist daar wringt regelmatig de schoen, bleek uit eerder onderzoek. Want de mate van deskundigheid van de gemeentelijke ambtenaren laat wel eens te wensen over of er wordt niet goed geluisterd of doorgevraagd naar welke zorg of ondersteuning iemand echt nodig heeft.
