Nieuws

Bij de start van een nieuw jaar is het traditie om nog even terug te blikken. De laatste dagen van een jaar komen er altijd wel ‘rang- of toplijstjes’ voorbij. In 2015 werden verschillende internationale ranglijsten uitgebracht over de ‘zorg’.
Volgens de Euro Health Consumer Index 2014 (EHCI) is de Nederlandse zorg voor het tweede jaar op rij Europees kampioen. En volgens het Amerikaanse onderzoeksbureau Bloomsberg bezet Nederland de 40e plaats van de ‘landen met het meest efficiënte zorgsysteem ter wereld’.

‘Grumpy’ Nederlanders

Anne Björnberg, onderzoeker en betrokken bij het opstellen van de EHCI, gaf eind november een presentatie aan de Vaste Kamercommissie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Hij benadrukte de koppositie van de Nederlandse zorg in Europa. Naar aanleiding van deze presentatie twitterde VVD-Tweede Kamerlid Rutten: “Björnberg geeft aan dat Nederlanders onvoldoende inzien hoe goed het zorgstelsel in vergelijking met andere landen is. Hij noemt ons grumpy.”
Volgens Björnberg zouden we in Nederland best wat positiever naar ons zorgsysteem mogen kijken.

Maar wat is nu eigenlijk echt de waarde van zo’n ranglijst? Wat zegt dit over de zorg die je dag in dag uit meemaakt? Niet echt heel veel, helaas. Wanneer je zelf zorgvrager bent, weet je ook wel op welke punten onze zorg nog moet verbeteren en dat ons zorgstelsel zwaar onder druk staat door de vele bezuinigingen en steeds hogere zorglasten.

Goochelen met cijfers

Aan Zorgvisie vertelt Michael van de Berg van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), dat het EHCI-onderzoek in wetenschappelijke onderzoekskringen niet serieus genomen wordt. De basis voor de Europese ranglijst wordt gevormd door een willekeurige lijst van 40 indicatoren. Hoe je als land scoort op deze indicatoren, bepaalt je ranking op de lijst. Door wat wel en wat niet meegewogen wordt in de berekening, kan een vertekend beeld ontstaan.

Zo is het aantal beschikbare bedden voor EHCI de enige indicator om de kwaliteit van de langdurige intramurale zorg te bekijken. In Nederland hebben we heel veel bedden beschikbaar, dus dat maakt ons ‘kampioen langdurige zorg’. Dat hierdoor de kosten van de langdurige zorg en de ouderenzorg de pan uit rijzen en het systeem eigenlijk onhoudbaar is geworden; dáár houdt EHCI geen rekening mee…
Andere indicatoren zijn bijvoorbeeld het aantal abortussen, aantal zelfdodingen en aantal mensen met een depressie. Deze indicatoren hebben inderdaad wel een link met zorg in het algemeen, maar hierbij spelen nog tal van andere factoren een rol.
Volgens het EHCI is het dan weer slecht dat patiënten in Nederland niet direct toegang hebben tot een medisch specialist, maar eerst naar de huisarts moeten. Terwijl ons ‘poortwachtersysteem’ internationaal juist als een kwaliteitskenmerk wordt gezien.

Kortom: leuk om te horen dat je als Nederland ‘het beste zorgstelsel van Europa hebt’, maar nuancering van deze cijfers is nodig.

Is een ‘efficiënte’ zorg ook een ‘goede’ zorg?

Ook onze 40e positie in de Amerikaanse Bloomberg-lijst mag volgens Van de Berg met een flinke korrel zout genomen worden. Bloomberg bekijkt landen op de ‘efficiëntie’ van de zorg en zet hiervoor de kosten van het zorgsysteem af tegen de gezondheidswinst. Doordat de kosten voor de Nederlandse zorg tot de hoogste van de wereld behoren, bereiken we dus nooit een toppositie in de lijst. China, een land dat nauwelijks gehandicaptenzorg en ouderenzorg heeft (en dus minder uitgeeft aan zorg) staat maar liefst 14 plaatsen boven ons. Of ouderen en gehandicapten in China zo blij zijn met hun ‘efficiënte zorgstelsel’ is dan maar de vraag…

Het feit dat we, in vergelijking met andere landen, veel roken is niet goed voor onze levensverwachting. Andere factoren die een rol spelen bij de levensverwachting, zoals welvaart en manieren van leven en eten, worden dan weer niet meegenomen in de Bloomberg-lijst. Italië staat in deze lijst op 3. Ze hebben hun hoge levensverwachting echter vooral aan hun levensstijl te danken en hun top 3-plek zegt zeker niet alles over het Italiaanse zorgsysteem…