Wie betaalt in de toekomst onze zorg?
Verwacht wordt dat ook de komende jaren de zorgkosten verder toenemen. Stel dat de zorg op dezelfde manier als nu betaald wordt, wat betekent dat dan? Het Centraal Planbureau (CPB) maakte deze berekening en concludeert dat in dat geval vooral jongeren en hoge(re) inkomens voor de kosten opdraaien, terwijl zij de minste zorg nodig hebben. Willen we dit pad op of kiezen we voor een alternatieve financiering van de zorg op lange termijn?
Nu al denken aan morgen
Als de zorgkosten even hard stijgen als het Bruto Binnenlands Product (BBP), dan genieten ook toekomstige generaties van dezelfde welvaartsvoorzieningen (zoals zorg) als nu, zónder dat er extra lastenverhogingen nodig zijn.
De afgelopen decennia stegen de zorgkosten echter harder dan het BBP en de verwachting is dat dit de komende jaren niet gaat veranderen. Stijgende zorgkosten zijn één van de belangrijkste risico’s voor de overheidsfinanciën. Om in 2040 of 2060 niet voor vervelende situaties te staan, moet de politiek nu al keuzes maken over hoe ze de zorg op lange termijn denkt te financieren. Daarom komt het CPB met met verschillende alternatieven om de groei van de zorgkosten in de toekomst te betalen.
Hoe houden we onze zorg betaalbaar?
Je kan bijvoorbeeld kiezen voor een verdeling van de zorgkosten tussen gezonde en zieke mensen, jong en oud of arm en rijk. Stel dat we kiezen voor een verlaging van het eigen risico. Dan betalen jongeren en mensen met een hoger inkomen relatief meer aan de zorg, omdat ze weinig zorg gebruiken en de (inkomensafhankelijke) zorgpremie omhoog zal gaan. Wordt het eigen risico afgeschaft, dan betalen voorgenoemde doelgroepen nog meer. Een verhoging van het eigen risico brengt weer het gevaar met zich mee dat mensen zorg gaan mijden.
Wat als we voor een leeftijdsafhankelijke financiering van de zorgkosten zouden kiezen? Dan zouden de ouderen (en zeker ouderen met een hoog inkomen) in de toekomst meer bijdragen. Toch zou dit scenario niet voor alle ouderen of mensen met een laag inkomen slecht uitpakken. In tegendeel zelfs. Over het algemeen zouden ze beter af zijn dan nu, omdat ze meer gebruik maken van zorg en omdat kwetsbare groepen zich kunnen beroepen op compensatie, zoals zorgtoeslag.
Fasering van de herverdeling van de zorgkosten
De politiek moet zich bewust zijn van het feit dat elke keuze aangaande de financiering van de zorg nu, gevolgen heeft voor de toekomst. Dat maakt dit onderzoek van CPB juist ook helder. Wanneer we nu voor een bepaald scenario kiezen kan de eventuele herverdeling van de zorgkosten geleidelijk aan plaatsvinden. Zo kan een zorgverhoging voor bepaalde groepen gefaseerd ingevoerd worden. De herverdeling kan ook via aanpassingen in de inkomstenbelasting gerealiseerd worden of het al dan niet fiscaliseren van de AOW.
