“Wmo-abonnement lijkt sympathiek, maar is dat niet”
Zo luidt het betoog van hoogleraar bestuur en economie aan de VU Amsterdam, Raymond Gradus, in het opiniestuk dat werd gepubliceerd op 5 december j.l. in Trouw. Volgens hem halen de plannen van het nieuwe kabinet om de eigen bijdrage regeling in de Wmo te beperken en vanaf 2019 een Wmo-abonnement in te voeren, de gedachte achter de participatiesamenleving onderuit. Hij wordt in deze mening gesteund door tien wethouders uit de Achterhoek.
Wmo-abonnement: vooral prettig voor wie veel zorg nodig heeft
Nu is het nog zo dat je voor elke voorziening die je vanuit de Wmo krijgt, afzonderlijk een eigen bijdrage betaalt. De gemeente waar je woont, bepaalt de hoogte van de eigen bijdrage en houdt hierbij rekening met gebruik, inkomen, vermogen en samenstelling van jouw huishouden. Om stapeling van eigen Wmo-bijdragen te vermijden en een eind te maken aan de grote verschillen tussen gemeenten onderling, wil het nieuwe kabinet vanaf 2019 een zogenaamd Wmo-abonnement invoeren. Huishoudens betalen vanaf dan 17,50 euro per vier weken eigen bijdrage voor álle Wmo-ondersteuning die ze ontvangen.
Volgens Tweede Kamerlid Vera Bergkamp (D66) een prettige regeling voor mensen die veel zorg en ondersteuning vanuit de Wmo nodig hebben. Zij betalen straks in de praktijk (veel) minder eigen bijdrage. De gemeenten zullen dit natuurlijk ook merken in hun inkomsten; daarom trekt het kabinet 145 miljoen euro uit om deze vereenvoudiging van de eigen Wmo-bijdrage op te vangen.
Stormloop op voorzieningen brengt sociaal stelsel in gevaar
De formatiepartijen hielden al rekening met een mogelijke stormloop op de Wmo-voorzieningen en verwachten dat gemeenten oneigenlijk gebruik beperken door middel van goede keukentafelgesprekken en indicatiestellingen. Maar dat is volgens Raymond Gradus een te optimistische gedachte.
Het Wmo-abonnement zal Wmo-ondersteuning zo aantrekkelijk maken, dat mensen die bijvoorbeeld huishoudelijke hulp nu perfect zelf kunnen betalen, een ‘dief van hun eigen portemonnee’ zouden zijn als ze nu niet bij de gemeente zouden aankloppen. “Het haalt de motivatie onderuit om inwoners gebruik te laten maken van de eigen kracht”.
Gebruik voorzieningen minder doelmatig
Hij waarschuwt verder dat ook het gebruik van andere voorzieningen minder doelmatig zal worden. Gradus geeft in Trouw het voorbeeld van een inwoner die een scootmobiel aanvraagt. Terwijl nu nog wordt gekeken naar zijn vermogen en soms een bijdrage wordt gevraagd door het verkopen van zijn elektrische fiets of vanuit zijn spaarrekening, kost die scootmobiel hem in 2019 nog slechts 17,50 euro per maand. De gemeente kost het echter veel meer. De compensatie van 145 miljoen euro zal lang niet voldoende zijn om dergelijke extra kosten voor gemeenten op te vangen, berekende ook het Centraal Planbureau al eerder. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten heeft daarom ook protest aangetekend.
Het gevolg van het Wmo-abonnement als lastenverlaging voor zorgvragers, is dat op termijn weer bezuinigd moet worden. Immers, te veel mensen zullen van de regelingen gebruik maken, terwijl ze het eigenlijk prima zelf kunnen regelen. Zorgvragers die daadwerkelijk tussenkomst van de gemeente nodig hebben, zullen hiervan de dupe zijn.
Populaire maatregel, maar onhoudbaar
Volgens de hoogleraar verdienen gemeenten meer vertrouwen om aan te tonen dat het huidige WMO-beleid wel werkt. Verschillende studies over de WMO tonen namelijk aan dat de gemeentelijke praktijk goed en doelmatig functioneert en dat het systeem van eigen bijdragen positief werkt. “Het is onze indruk dat deze praktijk onvoldoende heeft doorgeklonken toen men dit plan besprak aan de formatietafel. Zorgvuldig en betrouwbaar besturen vergt dat Haagse politici de lokale praktijk serieus nemen en niet het nemen van populaire maatregelen die op termijn niet houdbaar zijn”, besluit Gradus het opiniestuk.
Wat vind jij hiervan? Functioneert het WMO-stelsel zoals het nu door gemeenten gevoerd wordt volgens jou ‘goed en doelmatig’? Zou de invoering van een Wmo-abonnement voor jou tot een lastenverlaging leiden?
