Wordt toegang tot WMO maatwerkvoorziening te vaak beperkt?
Wanneer je bij je gemeente aanklopt voor zorg of ondersteuning in het kader van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO), kijkt de gemeente of ze je met een algemene voorziening of een maatwerkvoorziening van dienst kunnen zijn. Elke gemeente bepaalt zelf welke voorzieningen ze als algemeen en welke als maatwerkarrangement aanbieden. Dat dit leidt tot verschillen tussen gemeenten, mag duidelijk zijn. Bovendien heeft de gemeente er belang bij om je een algemene voorziening toe te kennen, omdat dat bijvoorbeeld voor hen goedkoper is. Meerdere gemeenten blijken het begrip ‘algemene voorziening’ ook steeds breder te maken. En dat is niet altijd in jouw voordeel.
Algemeen of maatwerk?
Een algemene voorziening is een voorziening die niet speciaal bedoeld is voor mensen met een beperking, die in de ‘reguliere handel’ verkrijgbaar is en in prijs vergelijkbaar is met soortgelijke producten. Denk maar aan een honden uitlaatservice, glazenwasser, maaltijdservice enz. De gemeente kijkt altijd eerst of ze je met een algemene voorziening de zorg of ondersteuning kan bieden die je nodig hebt. Denkt jouw gemeente dat een algemene voorziening volstaat, dan kom je niet in aanmerking voor een maatwerkvoorziening.
Een maatwerkvoorziening is zorg of ondersteuning die helemaal toegespitst is op jouw behoeften, persoonskenmerken en (on)mogelijkheden. Vaak zijn hulpmiddelen, verpleging, individuele begeleiding, vervoer, respijtzorg, woningaanpassingen enz. maatwerk. De gemeente moet eerst onderzoek doen naar jouw persoonlijke situatie en netwerk, om te beoordelen of je voor een maatwerkvoorziening in aanmerking komt.
Maatwerkvoorziening afgewezen
Een gemeente mag jouw aanvraag voor een maatwerkvoorziening afwijzen als ze denkt dat een algemene voorziening volstaat. Maar wat als dat niet zo is en je met een algemene voorziening niet de ondersteuning of zorg verkrijgt die nodig is? Zo blijken sommige gemeenten algemene voorzieningen af te geven, terwijl specifieke ondersteuning op basis van vooronderzoek en afgestemd op een specifieke vraag van de zorgvrager vereist is. We schreven al eerder dat je in dit geval niet machteloos staat en dat jij je kunt verweren.
Indiceren zonder beschikking
Onder het mom van ‘bureaucratische rompslomp’ beperken, werken steeds meer gemeenten ‘beschikkingsarm’. Wanneer een gemeente zonder beschikking werkt, volstaat een verwijsbrief van de huisarts of medisch specialist bijvoorbeeld om zorg in natura te ontvangen. Voordeel: je hoeft geen weken meer te wachten op een formele beschikking om de benodigde zorg te ontvangen. Nadeel: je hebt wel een formele beschikking nodig wil je bezwaar maken. Veel gemeenten geven aan dat je in dat geval alsnog een beschikking kunt verkrijgen. Maar volgens belangenvereniging Per Saldo werpt dit toch weer een extra drempel op voor zorgvragers om bezwaar aan te tekenen. Per Saldo vindt het dan ook zorgelijk dat de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) de initiatieven om beschikkingsarm te indiceren zo ondersteunt én als voorbeeld voor andere gemeenten uitdraagt. Per Saldo vindt dat hierdoor de rechtspositie van hulpvragers in het gedrang komt én dat dit bijvoorbeeld ook al blijkt uit evaluaties van de Jeugdwet.
Maatwerk is een recht
Het is voor hulpbehoevenden zeer belangrijk dat ze de eigen regie en eigen verantwoordelijkheid behouden voor hun eigen zorgbehoefte. Het bevorderen van de zelfredzaamheid is ook één van de uitgangspunten van de WMO. Het is dan ook belangrijk dat de toegang, keuzevrijheid en de flexibiliteit van maatwerkvoorzieningen en van het persoonsgebonden budget niet beperkt worden. Gemeenten moeten de persoonlijke situatie van de zorgvrager en zijn/haar beperking als vertrekpunt nemen bij het in kaart brengen van de zorgvraag en daarbij zijn/haar wensen en voorkeuren meenemen. Dat moet centraal staan; niet of de zorgvraag met een algemene voorziening ingevuld kan worden omdat dat ‘makkelijker’ dan wel ‘goedkoper’ is.
Op 21 maart aanstaande vinden de gemeenteraadsverkiezingen plaats. De positie van jou als zorgvrager en budgethouder staat onder druk. Dit is een goed moment om de partijprogramma’s te bestuderen op het vlak van welke standpunten ze innemen inzake de WMO.
