Nieuws

Vorig jaar ontving het Informatie Knooppunt Zorgfraude (IKZ) in totaal 447 nieuwe signalen van zorgfraude, dat is iets meer dan in 2015. Dit cijfer blijkt echter nog maar het topje van de ijsberg. Onderzoek van het Financieel Dagblad toont aan dat de fraude veel grootser is dan uit de officiële cijfers blijkt.

Informatie Knooppunt Zorgfraude

Het IKZ werd vorig jaar opgericht en is een samenwerkingsverband van organisaties* die belast zijn met controle, toezicht en opsporing binnen de zorgsector. De organisaties die de handen ineen hebben geslagen zien het belang van samenwerking en informatiedeling in, om zo effectief zorgfraude op te sporen. In de zorgsector gaat immers veel geld om en het is belangrijk dat het geld dat bestemd is voor de zorg ook daadwerkelijk daaraan besteed wordt.

Het gros van de signalen gaat over ‘upcoding’, waarmee bedoeld wordt dat een zorgverlener een duurdere behandeling declareert dan werd gegeven. Daarnaast waren er signalen van fraude met betrekking tot het persoonsgebonden budget (pgb), ‘vervalsing’ en ‘ongepast gebruik’. De meeste gevallen van zorgfraude worden gemeld in de sectoren mondzorg, geestelijke en medisch specialistische zorg.

Topje van de ijsberg

Het Financieel Dagblad (FD) deed afgelopen weken onderzoek naar verschillende fraudegevallen in de zorg en stelde vast dat wat naar buiten komt, slechts het topje van de ijsberg is. Ook werknemers en bestuurders in de zorg en vertegenwoordigers van het Openbaar Ministerie zijn van mening dat er veel meer gevallen van zorgfraude zijn dan nu wordt gesignaleerd. Reden? In de zorgsector gaat veel geld om, afgelopen jaar maar liefst ruim 96 miljard euro. Het blijkt niet bijzonder moeilijk te zijn om te frauderen én is de pakkans gering.

Waarom is de zorgsector fraudegevoelig?

Oprichten zorginstelling ’fluitje van een cent’
Het FD onderzocht waarom frauderen zo gemakkelijk is en ontdekte dat werkelijk ‘Jan en alleman’ zonder problemen een zorginstelling kan oprichten en/of bestuurder kan worden. Er zijn geen wettelijke eisen en er wordt nauwelijks gecontroleerd. Zelfs een veroordeelde bestuurder van het ministerie van Volksgezondheid kreeg probleemloos een vergunning om een nieuw zorgbedrijf op te starten. Verder wordt er te weinig gecheckt of de Raad van Toezicht van de instelling daadwerkelijk ‘deskundig’ en ‘onafhankelijk’ is. Bij verschillende frauderende instellingen bleek de Raad van Toezicht uit vrienden en familieleden te bestaan; zelfs na verschillende inspectiebezoeken was dit nog niet aan het licht gekomen.

Zorgaanbieders werken zonder contract
Een ander knelpunt is dat steeds meer zorgaanbieders zonder contract met een zorgverzekeraar werken. Dit is wettelijk toegestaan om patiënten zo voldoende keuzevrijheid te bieden. Maar volgens betrokkenen is het voor fraudeurs zeer aantrekkelijk om zonder contract te werken, omdat ze zich op die manier onttrekken aan extra kwaliteitseisen van zorgverzekeraars.

Extern zorgtoezicht verdeeld
Nog een andere reden waarom de zorg zo fraudegevoelig is, is de versnippering van het externe toezicht. Er zijn verschillende externe toezichthouders die zich elk met een apart deel van het zorgtoezicht bezighouden. Ondanks betere samenwerking (onder andere via het IKZ), ontbreekt een ‘helicopterview’. De overheveling van zorgtaken naar 388 gemeenten, maakt een goed overzicht nóg moeilijker.

Kwetsbare groepen doelwit zorgfraudeurs
Uit het onderzoek van het FD blijkt dat de fraudegevoeligheid toeneemt naarmate patiënten kwetsbaarder zijn. Mensen die volledig afhankelijk zijn van zorg en op de expertise van hun zorgverlener vertrouwen, zijn een ‘gemakkelijk doelwit’. Ouderen, jongeren met geestelijke problemen en verslaafden zijn uitermate kwetsbare groepen voor fraudeurs, stelt de NZa in een rapport uit 2015. De zorgvrager weet lang niet altijd op hoeveel zorg hij/zij recht heeft; het blijkt heel regelmatig voor te komen dat er minder zorg wordt verleend, terwijl de zorgverlener wel alle uren factureert…

Indicatiestelling door CIZ
Verder is ook het proces van indicatiestelling voor langdurige zorg fraudegevoelig. Die indicatiestelling is een zaak van het Centrum Indicatiestellingen Zorg (CIZ), dat onderzoekt of je in aanmerking komt voor zorg vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz). Er vindt echter lang niet altijd een huisbezoek plaats en als er wel een face-to-face gesprek wordt gevoerd lukt het patiënten nog al eens om de situatie erger voor te doen dan die is. Ook zijn er gevallen bekend van corrupte CIZ-ambtenaren, die hielpen bij het verstrekken van valse indicaties.

Zorgfraude nauwelijks beboet
Tot slot merkt het FD op dat er nauwelijks consequenties zijn bij wanbeleid. Er zijn veel instellingen die (veel) te laat zijn met het deponeren van hun jaarrekening, waarin staat aangegeven hoe het zorggeld is besteed. De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) heeft echter maar in een paar gevallen een boete opgelegd, die bovendien gemaximeerd is tot 10.000,- euro en voor veel zorginstellingen niet in verhouding staat tot hun jaaromzet van soms honderden miljoenen.

*

Concreet gaat het om de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa),
Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ), Inspectie Sociale Zaken en
Werkgelegenheid (Inspectie SZW), Fiscale Inlichtingen en Opsporingsdienst
(FIOD), Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) en Zorgverzekeraars Nederland
(ZN).

Bron: Financieel Dagblad

Afbeelding: Tatiana Popova / Shutterstock