Zorgvragers mijden te dure WMO-zorg
Uit onderzoek van Binnenlands Bestuur en Ieder(in) blijkt dat een kwart van de Nederlanders afziet van zorg en ondersteuning door de hoge eigen bijdragen die ze voor WMO-voorzieningen moeten betalen. De resultaten van het onderzoek hebben een grote schokgolf teweeggebracht. Heel wat politici willen dat er spoedig een Kamerdebat georganiseerd wordt.
Zorg wordt te duur door hoge eigen bijdrage
Uitgangspunt van de WMO is om zorg voor iedereen toegankelijk en betaalbaar te laten zijn. Maar dat staat in schril contrast met de realiteit. Uit het onderzoek naar het beleid van gemeenten rond de eigen bijdragen en de gevolgen ervan voor inwoners met een WMO-voorziening, blijkt namelijk dat veel mensen die recht hebben op gemeentelijke zorg in het kader van WMO de eigen bijdrage erg hoog of zelfs té hoog vinden. Hierdoor ziet maar liefst een kwart van de zorggebruikers af van zorg of nemen ze minder zorg af.
Het gaat veelal om zorg zoals dagbesteding voor gehandicapten, begeleiding, vervoer- en hulpmiddelen enz. De gemeenten zelf zijn iets minder pessimistisch: zij denken dat 1 op de 5 zorgbehoevenden regelmatig van zorg afziet en dat 7 op 10 nauwelijks van zorg afziet. Echter, 1 op de 10 gemeenten heeft helemaal geen zicht op het aantal zorgmijders.
Zorgmijding kan tot grote problemen leiden. Bijvoorbeeld tot isolement van de zorgbehoevende, een nog grotere belasting van de mantelzorger en uiteindelijk een grotere behoefte aan (duurdere) tweedelijnszorg. Veel zorgbehoevenden en hun mantelzorgers voelen dit nu als een ‘straf’ of ‘boete’ voor hun handicap. In Nieuwsuur 2016 kwam het schrijnende relaas van het echtpaar Speelman aan bod; één van de vele zorgvragers die hun WMO-zorg helaas moeten stopzetten vanwege de hoge eigen bijdrage.
Slecht informatiebeleid door gemeenten
Ook blijkt het informatiebeleid van gemeenten omtrent de eigen bijdrage onvoldoende. Veel mensen wisten niet wat ze konden verwachten tot eerste rekening voor de eigen bijdrage binnenkwam. Die rekening bleek voor velen een nare verrassing, omdat de eigen bijdrage voor de WMO niet overeen kwam met hun verwachting op basis van de vroegere AWBZ. Sommige zorgvragers moeten zelfs een lening afsluiten om de rekening te kunnen betalen.
In de AWBZ was de eigen bijdrage gemaximeerd; in de WMO hebben gemeenten alle vrijheid om te bepalen wat de eigen bijdrage wordt. Ze mogen maximaal de kostprijs van de zorg vragen, maar zouden de eigen bijdrage ook tot 0 kunnen reduceren. Uit het onderzoek blijkt dat 40 procent van de gemeenten altijd de maximale eigen bijdrage vraagt. De regels voor de berekening van de eigen bijdrage voor de WMO 2015 moeten ervoor zorgen dat dit een redelijk bedrag is, afhankelijk van iemands persoonlijke en financiële situatie. Maar gemeenten weten soms niet eens wat de persoonlijke situatie van een inwoner/zorgvrager is; laat staan dat ze de eigen bijdrage hierop afstemmen. Sommige gemeenten nemen de bezuinigingen van de overheid op de WMO zelfs één op één over, met alle negatieve gevolgen voor de toegankelijkheid van de zorg van dien.
Gemeenten hebben een informatieplicht en de hoogte van de eigen bijdrage zou aan bod moeten komen tijdens het Keukentafelgesprek, maar dat blijkt lang niet altijd zo te gaan. Slechts bij 7 procent van de zorgbehoevenden maakte de eigen bijdrage deel uit van dit gesprek, zo blijkt. Sommige zorgvragers geven zelfs aan dat ze na herhaaldelijk bezoek aan het gemeenteloket nóg met grote onzekerheid zaten en ze uit voorzorg de zorg toen hebben stopgezet.
